AFKOMST EN HERKOMST
1 september. Het is de datum die mij altijd weer doet afvragen, is het nu herfst? Vroeger is mij geleerd dat de herfst op 21 september begint. Nu was er iemand in mijn huiselijke kring op 21 september jarig. Ik vond die persoon een beetje herfstachtig en zodoende kon ik deze datum als begin van de herfst volledig onderschrijven. Later werd mij verteld dat de herfst op 1 september begint. Totale verwarring wat betreft mijn biologisch ritme was het gevolg. Ik stond nog in de zomermodus en was beslist niet van zins deze nu al door te schakelen naar de volgende stand. Bovendien klopte mijn thuissituatie dan niet meer. De herfstpersoon zou drie weken eerder al temperaturen doen dalen en bladeren doen vallen. Ik als zomerpersoon wilde mijn licht en zonnewarmte tenminste tot de 21ste laten stralen. Een strijd die ik die eerste drie weken van september altijd in stilte streed en natuurlijk ook won. Het was een kwestie van overtuigingskracht en redelijkheid in mijzelf en ik was het volkomen met mijzelf eens. Op 21 september kon wat mij betreft de vlag uit. Die drie weken waren weer in de pocket en nu was het enkel een kwestie van rustig de volgende negen maanden uitzingen tot de zomer weer haar stralende plek zou innemen.
Het is niet zo dat deze belevingservaring iets te maken heeft met mijn afkomst. Er was namelijk niemand die de ernst van de situatie begreep. Ik had mij daardoor natuurlijk eenzaam en onbegrepen kunnen voelen. Echter, ik vond het juist sneu voor mijn afkomst- en medehuisgenoten dat zij het natuurlijke belang van een duidelijke begin- en einddatum van een seizoen niet zagen. Afkomst impliceerde dus niet dat je identieke gevoelens en gedachte had, zo werd mij duidelijk. Het was een bevrijdende gedachte. Je hebt een afkomst. En hoe meer je je daar bewust van bent, des te beter je je eigen weg kunt bepalen. Dat gaf energie.
Juultje 
Fientje
Bij het observeren van mijn kattige huisgenoten rijst bij mij dikwijls de vraag naar hun afkomst. De herkomst van Lotje en Fientje is mij bekend. Zij komen uit het asiel. Hun afkomst ken ik niet. Enkel de moeders, wier afkomst eveneens niet bekend was, waren aanwezig. Juultje daarentegen komt uit een zogeheten ‘warm nest’. Zij groeide op in huiselijke kring met vader, moeder, broers en zusters, een tante en wat hondachtigen. Het huis stond volledig tot hun beschikking en personeel was aanwezig. Deze afkomst en liefdevolle herkomst heeft haar tot een relaxed kattenkind gemaakt. Geheel anders dan bij Lotje en Fientje het geval is.
Lotje heeft van jongs af aan geleerd dat een passende positie vergaren enkel op eigen kracht mogelijk is. Het harige gepeupel waar zij in haar prille jeugd de suite in het asiel mee moest delen heeft haar motivatie een eigen plek te verwerven een stevige prikkel gegeven. Het is interessant te weten waar haar allergie voor harde geluiden, drukke ruimtes en ongevraagde aanrakingen vandaan komt. Had haar moeder of vader dit ook? Je ziet bij mensen die in armoede zijn opgegroeid, weleens een drang en wilskracht hun leven in weelde voort te zetten. Geboren voor een dubbeltje en dan toch een kwartje worden. Mijn idee is dat de herkomst van Lotje niet overeenkomt met haar afkomst. Of dat de herkomst haar heeft gestimuleerd zich te ontwikkelen tot de Grande Dame die zij nu is. Niet in feitelijke zin. Zij is klein van stuk en fijn gebouwd. Maar wel degelijk in overdrachtelijke zin. Een dame van stand.
Zij heeft in de loop der jaren haar eigen stempel gezet op huis, haard en inwonenden. Zo heeft zij haar eigen fauteuil, krijgt zij als eerste het eten geserveerd, is het voeteneinde rechts van het bed enkel en alleen voor haar bedoeld en krijgt zij bij haar aantreden immer ruim baan. Mochten poezenzusters of personeel onverhoopt deze regels met voeten treden dan worden zij met een corrigerende tik weer in het gareel geplaatst. Het is haar oneindige overtuiging van de gerechtigheid van haar verworven positie op basis van afkomst, die tegenwerpingen onmogelijk maakt. Herkomst valt te verdoezelen en kan ook uit het geheugen gewist worden. Lotje weet met haar pose eenieder van haar grandeur te overtuigen. Het idee zeg dat zij uit een asiel gehaald zou zijn. Belachelijk. En toch……
Vanwaar die drang naar het stelen van handschoenen en poetsdoeken? Waar komt haar kleptomane gedrag toch vandaan? Is dat erfelijk? Deden haar voorouders dit ook? Of is het iets geheel eigens van haar? Wellicht gestimuleerd door het gebrek aan eigen spullen in de kittensuite van weleer eigent zij zich nu alles toe wat naar haar domein mee te slepen is. Of is het ophouden van een andere afkomst toch niet vol te houden. Kijk, zij is een belle poes. Hoewel zij haar pootjes graag schoonhoudt, struint zij niet enkel tuinen en waslijnen af, ook vuilnisbakken worden niet geschroomd. Nu de mondkapjes in aantal afnemen en de tuinen redelijk herfstklaar zijn en de tuinhandschoenen weer zijn opgeborgen, heeft zij haar interesse verlegd naar zakdoeken en boodschappenbriefjes en kleine affiches. Deze laatsten zijn waarschijnlijk gemakkelijk als prop mee te nemen.
Ik begrijp die zakdoekjes wel. Op 1 september bracht zij het eerste stoffen exemplaar. Zo eentje die mijn voorvaderen ook hadden. Van die grauwe herfstachtige gekleurde lappen waar je bij het zien ervan al een loopneus krijgt. Een allergische reactie die de doek zijn reden van bestaan geeft. Het kan zijn dat Lotje bij het intreden van de herfst, althans volgens sommigen dan, oog kreeg voor deze snotlap. Lotje houdt van zonnig zomerweer. Grijzige herfstdagen met miezerige regen maken het liggen in de chaise longue in buurvrouws tuin onmogelijk. Het stemt haar droev’ en de zakdoek zou een uiting daarvan kunnen zijn.
Wat betreft de boodschappenbriefjes, daar heb ik geen antwoord op. Ook niet waar ze ze vandaan haalt. Ik vermoed uit de vuilnisbakken bij de supermarkt. Nu daar geen bouwwerkzaamheden meer zijn en er dus geen jatwaar in grote containers meer te vinden is, dienen de vuilnisbakken daar bezocht te worden. En daarmee kwam ik toch tot een wat ontluisterende conclusie.
Lotje als bevallige dame valt haar afkomst af. Het bevalt haar de boel wat op te schonen. Een schoon aanzien, voor haarzelf en haar omgeving. Zo is zij druk in de weer als opruimingsdienst in de wijk. Dat verdient natuurlijk enig aanzien. Een belle poes. Une Grande Dame. En toch…. In het Frans heet een vuilnisbak een Poubelle. Poes- Belle. Tja, herkomst is één. Afkomst valt niet te verloochenen.
Brunhilde Kuijper